Corporal John Biak Tin Lian le Private Bawi Ram Hngak
Memorial Service ah Chungkhar lei in biatawi chimmi…
Ram kip um Chin Miphun u le nau le hawikawm dawt hna,
Corporal John Biak Tin Lian le Private Bawi Ram Hngak ah thihnak kongah Chinram um innchungkhar leiin biachimnak can ttha nan hun kan pek caah kan lunglawmhnak di a riam tuk hringhran.
Bia tampi nan hmaiah kan chim kho rih rua lai lo. Bia tam deuh kan chim lai kan ti ahhin kan mit chungin ti fim a luangmi nih a kan chim kanh lengmang rih ai. Kan hrawm le kan ttaang a kan phih i kan hmur le kan kaa in kan aw le kan aan a chuak kho hrim rih lo ee.
Corporal John Biak Tin Lian Tuanbia tawi
Corporal John Biak Tin Lian cu Kum 1992 August 3, ni ah Hakha khua Auto sangah a chuak. A chuah zan bak ah Pathian sinah thlacam piaknak rak tuah piak a si. A nu le a pa hna cu Hakha peng Ruavan khuami Rev. Lai Ram Hu le Pi Ni Tum an si. Unau chuahpi pa 5 an si i, Cpl. J. Biak Tin Lian hi upa bik changtu a pa hnihnak a si.
Chuapi u le nau hna cu;
2011 kum ah Falam BEHS No. (2) sianginn in tanghra a awng i, upadi kumkhatnak–Corresponden in a phit lio a si. Kum 2013 January4(Independent) ni ah amah hna tla tein le nu le pa nih thla za cam piakbu tein CNA/F ah a nunnak ithap buin a lut. CNA ralkap training a dih in Aizawl zungah Computer tlaihpiak pah in zung rianttuan a bawmh hna. Kum 2014 March 20, Chin Revolution Day ah Corporal – sen hnih an pek. Kum 2014 October ah CNA ralkap pa 10 hna cu Kachin ram Laiza ah Bolong Training kai dingah Chinram in an pok. Bolong Training an tuah cuahmah lio, 2014 November19 ni ah Kawl Cozah ralkap kuanpi hma in a nunnak a ciam.
Kan fa pa Biak Biak hi CNA luhnak dingah nu le pa nih kan forh chommi le kan fial chommi a si lo. Amah lungtho tein hi rian hi aa thim hrimhrimmi a si. Nu le pa zong nih fapa pa 4 le fanu pa 1 kan ngeihmi chungin Fapa pakhat nih ‘Ram le Miphun caah ka nun ka thaap ve lai’ a ti ni cu kan ilawmh bik ni nikhat a rak si bal ve.
CNA/F Camp ah a kal lai ni zing cu kan chung te khar tein hmunkhat te ah kan tthu tti hna i Hrintu a nunih thla a caampiak. A nu thlacam lioah kan pa fa rual, kan nu fa rual kan celh hrim lo caah kan ttaang idomh bu in fak tuk hringhran in kan rak ttap. Kei nih Tio tiang Mawtaw Saikel in ka thlah. Chun ni tlak kan pafa kan rawl a ttam lo caah ti din lo rawl ei lo tein Ttio cu zanlei Sml. 4:00 ah kan phan.
Ttio – CNA/F camp ah zankhat ka riak. A thaizing cu zingkaa te ah kan pa fa le Pastor Dar Zing he Canp chungah laam kan leng tti. Chun hnu ah kir ding ka si ika kir lai ah Pastor Dar Zing nih CNA/F camp Biakinnah kan pafa thla a kan caam piak i, lung dii riam taktak (cikcek) tein kan rak i ttaah len.
Kachinram Bolong Training kai dingah Chinram in an kal lai ni zingkaa te zongah a nu nih thaithawh a chuanpiak hna i, nuam ukmak in an ei. An kal lai ahka siaherhbia tlawmpal ka cah tak hna hnuah thla ka caam piak hna. Kan chungtekhar in Mawtaw keih tiang kan va thlah. Kan fa pa Biak Biak cu Mawtaw cung a kai i a tthut bak in, a ttap thluahmah ko kha kan hmuh. Mawtaw cu aa thawh, Mataw ke cu duhsah -duhsah tein hmailei ah a vun imer zuahmah khin cun kan fa pa Biak Biak le a hawi le cu kan kut kan ileek sek leen.
A thih lai hi a nunnih a rak hngalh cia cang a si hnga maw, a mitthli aa hnawh pah bu khin Chinram Hakha khuapi cu a liam tak riangmang. “ Biak Biak nih mitthli hnawh pah bu in a liam riangmang lio te kha cu, Lei can dongh tiang kan mitthlam ah a cuang zungzal ko theu lai dah” kan ti. Cucu a hnu bik kan tuanbia cu a si.
“Kan fapa Biak Biak, a tuanbia hi a tawi te. Kan caah hin mitthepkar te lawng a si.”
CNA/F luh ah aa thawh lai te ah a nu nih bia a cahtakmi cu, “ Ka fa Biakbiak, Fapa 4 kan ngeih hna i, nang cu ram le miphun caah na nun na thap caah fapa ngeih man kan ngei cang tiah kan iruah upatnak kan in pek. Na nu le na pa cu an hringtu kan si ko nain, nihin ni thawk hin cun, na nu le na pa fa na si ti lo, Ram le miphun fa na si cang. Cucaah nihin ni thawk cunRam le Miphun fa ka si cang ti kha zeitikhmanh ah va philh ti hlah. Ram le Miphun caah na pum naa pek vekvek hnuhnu cu! na cungah zeibantuk harnak le ttihnung thil phunphun a tlun zongah na hnulei imer in na kir hrimhrim ti lai lo. Na thih zongah , na nun zongah Ram le Miphun fa na si cang. Hnulei ah naa mer i na kir tthan citcet ahcun Na nu le na pa hi Ram le Miphun hmai kan khaap lai lo i, Pathian hmai zong kan khaap lai lo”, tiah bia a cah.
Vawlei cung khua zaa van rang tang a ummi Ram le Miphun dawtu Chin Miphun hawi dawt hna, Kan fa BiakBiak a thihnak ruangah nan khuakhaan le nan thil tuahser ning kan hmuh tikah kan ilawmh tuk ahhin mu, kan ning tu a zak tuk ko. Kan nih nu le pa le chungkhar nih siseh, BiakBiak nih siseh, Ram le miphun caah zeite tal kan santlaihnak le kan tthathnemnak hi pelpawi te hmanh a um lo, ti nan theih ko bu in, John Biak Tin Lian le Bawi Ram Hngak caah Vawleicung ram kip a ummi Khrihfabu kip nih nan Biakinn cioah upat peknak le thlacamnak caan nan kan hman piakmi cu kan ilawm kho taktak, kan ilawmhnak a pinlei pi tiang a phanmi lunglawmhnak a si. Hi thil nan tuahmi nihhin Chinram le Chin Miphun caah kan hmuh bal rih lomi le kan phanh bal rih lomi thilthar a sertu le a kan hmuhtertu – a kan phanhpi tu a si hrimhrim lai timi tuanbia thar cu kan i ruahchan.
-2-
Cpl. John Biak Tin Lian le Prt. Bawi Ram HngakThihnak ruangah;
*Chungkhar fa an sinak vialte cu - Ram le miphun nih nanmah fa ah nan canter;
*Chungkhar kan ttahnak ding mitthli vialte cu -Ram le Miphun nih nanmah ttahnak mitthli ah nan ilak,
*Chungkhar kan ngeihchiat ding vialte cu - Ram le miphun pi nih nanmah ngeihchiatnak ah nan ipom,
*Chungkhar kan rian vialte cu – Ram le Miphun pi nih nan mah rian ah nan i chiah i ttuanvo nan lak dih.
Cucaah nihin 2014 November 29 ni hi cu Kannih chungkhar caah cun Vanram fate kan co ni hrimhrim a si tiah kan iruah. Chin miphun nan dihlak hi kan caah Vanmi bantuk nan si. John Biak Tin Lian le Bawi Ram Hngak thisen tu hi Chin mip[hun dihlak nan thlacam au nak thawng in Pathian nih cohlaang hram sehlaw, Kan tum Za uk (Democracy) ramthar kan conak ah cang hram ko seh.
“Maw kan fa Biak Biak le Pa Hngak hna, nihinni cu nannih cu nan sunglawi tuk, Nihin cu - Nan min a thang tuk, Ni hin cu - Nan bawi tuk ai hi ta! Chin Miphun dihlak hna dawtnak thawng in le Kan Biak Pathian dawtnak thawng in fawh a si hih!... Rau thla in run lawm hna ulaw upatnak run pe hna uh mu!...
“ Maw Ka fa le hna, Nan nunnak thisen –Ram le Miphun caah nan pek hi a phu bak ko nan ti cang ko lo maw cu! Pasal … thih ciocio ah … nan thih dii a riamcang ko lo maw cu!.. Nan liam siaherh duh ti hlah uh, A rauh hlan ah, Nan sin ah kan ra ve lai, Cu ni ah diriam tein kan ikup in kan ihnam len te hna lai. Khi tik ahcun kan me a rem te cang lai mu… Rak kan dong hrimhrim te uh…Mangtha!...
Corporal John Biak Tin Lian le Private Bawi Ram Hngak upat peknak le thlacam piaknak hmun ah a ra khomi Chin miphun le hawikawm dawt vialte hna nan dihlak cungah Pathian nih thluachuahnak in pe cio ko hna seh… Amen !
Chinram in,
Rev. Lai Ram Hu te chungkhar
Hakha, Chin State
November 27, 2014 ( Wednes day)
